De Nederlandse taal in cognitie en maatschappij (2025/2026: Periode 1)

Bekijk rooster Print deze pagina

Cursusdoel

De cursusdoelen zijn:
- kennismaking met de vragen die in de taalkunde centraal staan, het Nederlands als taalsysteem (klankleer, woordvormingsleer, woordsoortenleer, grammatica, betekenisleer), de geschiedenis van de Nederlandse taalkunde, de geschiedenis van de Nederlandse taal, de bestudering van taal vanuit maatschappelijk perspectief, en het begrippenapparaat van de moderne taalkunde;
- het leren toepassen van dat apparaat;
- inzicht krijgen in het waarom van die toepassing van dat apparaat.
- academische vaardigheden verwerven: wetenschappelijke bronnen en andere complexe bronnen lezen om informatie te verkrijgen en daarover te reflecteren, data analyseren

Vakinhoudelijk

In deze cursus maak je kennis met de taalkunde van het Nederlands. Wat is (de Nederlandse) taal of talen eigenlijk precies: wat is het systeem (cognitie) en hoe wordt het gebruikt (maatschappij)?

Daarbij zul je merken dat er heel wat meer interessante aspecten aan de Nederlandse taal zitten dan je nu waarschijnlijk kunt vermoeden. Je ontdekt hoe de Nederlandse zin is opgebouwd (syntaxis), hoe Nederlandse woorden in elkaar zitten (morfologie), welke klankeigenschappen het Nederlands heeft (fonetiek en fonologie) en hoe verschillende betekenisaspecten gerepresenteerd worden in de Nederlandse taal (semantiek en pragmatiek).

We bestuderen de Nederlandse taal ook als een sociaal en communicatief systeem, dat deel uitmaakt van de Nederlandse maatschappij en cultuur. Vragen die daarbij onder meer aan bod komen zijn: Waarin onderscheiden dialecten en de Nederlandse standaardtaal zich van elkaar? Verandert het Nederlands onder invloed van andere talen die in Nederland gesproken worden? Wat zijn jongerentalen en hoe ontstaan ze?

In de cursus staan we niet alleen stil bij het Nederlands van nu maar ook bij het oudere Nederlands. We gaan bijvoorbeeld in op de vraag waar het Nederlands nou eigenlijk vandaan komt. Ook ontdek je hoe het Nederlands door de eeuwen heen veranderd is en wat dit verschijnsel van taalverandering veroorzaakt.
Het is niet de bedoeling van deze cursus om een volledig overzicht te geven van de verworvenheden van elk deelgebied van de taalkunde. Wel leer je aan de hand van een aantal talige verschijnselen uit elk deelgebied analyses van de Nederlandse taal uit te voeren. Je ontdekt welke verschijnselen relevant zijn, hoe je relevante verschijnselen kunt vinden en herkennen, en hoe je er verbanden tussen kunt aanbrengen of eventueel verklaringen voor kunt vinden. Naast de vaardigheid in taalkundige analyse van Nederlands taalmateriaal, verwerf je vaardigheid in het omgaan met taalkundige bronnen. Bovendien ben je na afloop van deze cursus in staat om je een gefundeerd oordeel te vormen over de aard en de inhoud van het taalkundeonderwijs dat je in de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur kan volgen.

Aanvullende informatie

Deze cursus is equivalent aan NE1V13002 Ned-Taal, mens en maatschappij.

Luistertaal
In deze cursus is Luistertaal mogelijk. Deze cursus wordt aangeboden in het Nederlands. De cursus staat ook open voor studenten die deze taal vooral receptief beheersen (als luistertaal). Deze studenten kunnen desgewenst in het Engels, Duits of Afrikaans deelnemen, en ook toetsonderdelen in die talen afleggen. Als je van luistertaal gebruik wilt maken, neem dan direct na inschrijving contact op met de docent. Let op: als je van luistertaal gebruik maakt, dan wordt deze cursus opgenomen in de profileringsruimte van je opleiding. De cursus kan dan niet gelden als taalspecifieke cursus binnen het major of minor onderdeel van je opleiding.

Werkvormen

Hoorcollege

Hoor/werkcollege
Bijdrage

Actieve participatie en volledige inzet

Voorbereiding

Literatuurstudie / opdrachten maken

Toetsing

Schriftelijk tentamen 1

Verplicht | Weging 50% | Minimum cijfer 5,0 | ECTS 3,75

Schriftelijk tentamen 2

Verplicht | Weging 50% | Minimum cijfer 5,0 | ECTS 3,75

Analytische vaardigheden alsmede elementaire kennis van en inzicht in aspecten van de Nederlandse taalkunde.

Ingangseisen en voorkennis

Ingangseisen

Er is geen informatie over verplichte ingangseisen bekend.

Voorkennis

Beheersing van het Nederlands: B1-niveau productief, B2-niveau receptief

Voertalen

  • Nederlands

Cursusmomenten

Gerelateerde studies

Thema's

Tentamens

Er is geen tentamenrooster beschikbaar voor deze cursus

Verplicht materiaal

  • BOEK
    Esther Ruigendijk, Marijke de Belder & Ankelien Schippers. Inleiding Nederlandse taalkunde: voor aankomende neerlandici intra en extra muros.. Amsterdam University Press.
    https://www.aup.nl/en/book/9789463720953/inleiding-nederlandse-taalkunde
  • BOEK
    D. Janssen en L. van der Deijl. Schrijven voor de wetenschap. Academisch redeneren, structureren, formuleren en reviseren.. Coutinho.
    Schrijven voor de wetenschap. Academisch redeneren, structureren, formuleren en reviseren. D. Janssen en L. van der Deijl
    ISBN: 9789046906965

Aanbevolen materiaal

Er is geen informatie over de aanbevolen literatuur bekend

Coördinator

dr. M.N.R. de Belder M.N.R.deBelder@uu.nl

Docenten

dr. A.H.J. van Alem a.h.j.vanalem@uu.nl
dr. M.N.R. de Belder M.N.R.deBelder@uu.nl
dr. A. van Lieburg a.vanlieburg@uu.nl

Inschrijving

Deze cursus is open voor bijvakkers. Controleer wel of er aanvullende ingangseisen gelden.

Inschrijving
Van maandag 2 juni 2025 tot en met vrijdag 20 juni 2025

Naar OSIRIS-inschrijvingen
Permanente link naar de cursuspagina
Laat in de Cursus-Catalogus zien